اُقیانوس که از واژه یونانی okeanus)Ωκεανός) گرفته شده‌است (ocean در زبان انگلیسی هم با این واژه هم خانواده‌است) به پیکره های بزرگی از آب‌های شور گفته می‌شود که جزوی از آب کره می‌باشد و مرز آبی میان چند خشکی بزرگ و قاره را می‌سازد.

این واژه گاهی به قسمت های بزرگی از آنچه اقیانوس جهان خوانده می شود، گفته می شود. واژه دریا و اقیانوس گاهی به جای یکدیگر به کار برده می شوند اما دریا پبکره ای از آب های شور است( غالبا بخشی از اقیانوس جهان ) که به خشکی ها نزدیک است. اقیانوس زمین بزرگترین اقیانوس سطحی تایید شده سیاره های قابل رویت است. تقریبا ۷۱ درصد از سطح کره زمین (که مساحتی حدود ۳۶۱میلیون کیلومتر مربع را شامل می‌شود) را آب های شور پوشانده اند که به طور کلی به چند اقیانوس و تعدادی دریا تقسیم می شوند. حجم کلی اقیانوس ها حدود ۱٫۳ میلیارد کیلومتر مربع با عمق متوسط ۳۷۹۰ متر است. در اقیانوس ها حدود ۲۳۰٬۰۰۰ گونه ی جانوری شناخته شده وجود دارد، البته قسمت عمده ای از ژرفای اقیانوس ها کشف نشده باقی مانده و تخمین زده می شود که بیش از دو میلیون گونه ی جانوری آبزی وجود داشته باشد . منشا اقیانوس های زمین ناشناخته باقی مانده است، البته دانشمندان عقیده دارند که نخستین بار در دوران هادئن تشکیل یافته و ممکن است که منشائی برای آغاز حیات در زمین بوده باشند. بیش از نیمی از این اقیانوس‌ها دارای عمقی بالغ بر ۳۰۰۰ متر (۹۸۰۰ فوت) هستند.میزان شوری آب اقیانوس‌ها غلظتی حدود ۳۵ نقطه از هزار را دارا هستند و در نزدیکی دریاها این غلظت شوری به میزان ۳۰ الی ۳۸ نقطه تغییر پیدا می‌کند.  

برخلاف دریاهایی که هم اکنون میبینید و ممکن است تکه تکه باشند و هیچ ارتباطی بایکدیگر نداشته باشند، اقیانوس‌ها یکپارچه هستند و با یکدیگر در ارتباط هستند. قسمت متصل این آب نمک‌ها اکثرا به اقیانوس جهانی یاد می‌شود که مفهوم "اقیانوس جهانی" بمعنی تکه‌های آبی پهناور که با یکدیگر در ارتباط هستند و از لحاظ اقیانوس سنجی دارای ارزش بسیار می‌باشند. تکه‌های عظیم این اقیانوس‌ها، در قارههای مختلف پراکنده هستند و شامل مجمع الجزایرهای گوناگون و معیارهای دیگر می‌گردد.

اقیانوس‌های جهان (به ترتیب وسعت):
اقیانوس آرام که به آن کبیر هم می‌گویند.
اقیانوس اطلس یا آتلانتیک.
اقیانوس هند
اقیانوس یخ‌بسته جنوبی
اقیانوس یخ‌بسته شمالی

اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس شامل زیر مجموعه‌هایی بر روی خط استوا، قسمت‌های شمالی و جنوبی آن است . در زمین شناسی قسمت‌های کوچکتر اقیانوس به نام هایی مانند "دریا"،"ساحل" ،"دلتا" و سایر اسامی شناخته می‌شوند.همچنین بعضی از بخش‌های اقیانوس در خشکی وجود دارند که با اقیانوس جهانی در ارتباط نیستند مانند دریاچهٔ خزر در فلات ایران، دریاچه خوارزم (آرال) در آسیای میانه و دریاچه شور بزرگ در ایالت یوتا در ایالات متحده آمریکا - ممکن است آنها را با نام دریا بشناسید ولی در حقیقت دریاچه شور هستند.

از آنجاییکه که اقیانوس‌ها قسمت‌های بزرگی از کره زمین را میپوشانند لذا تاثیرات مهمی بر روی زیست کره دارند. تبخیر آب اقیانوس (بعنوان عضوی از چرخه آب ) نقش مهمی در ایجاد بارش دارد و در واقع دمای اقیانوس یکی از مهترین کلیدهای تغییر آب و هوا در کره زمین است.قدمت اقیانوس ها، چیزی حدود ۳ بیلیون سال تخمین زنده شده و پس از آن بود که گیاهان و موجودات زنده بر روی آن پدید آمدند. لجه اقیانوس‌ها محل زندگی گونه‌های متفاوتی از حیوانات و گیاهان آبزی است و جالب اینجاست که قسمت مهم اقیانوس‌ها در فواصلی بسیار دور از سواحل قرار دارند که تعیین کنندهٔ نوع زیستبومها در خشکی‌های سطح کره زمین هستند.

لایه‌ها و ژرفاها

اقیانوس شناسان، اقیانوس را بر اساس ویژگی های فیزیکی و زیست شناسی تقسیم بندی می کنند. لایه ی لجه شامل همه ی قسمت های باز اقیانوس می شود و خود می تواند بسته به عمق یا فراوانی نور به زیر لایه هایی تقسیم کردد. بخش نورگیر از سطح آب تا ژرفای ۲۰۰ متری را شامل می شود. این لایه ای است که امکان فتوسنتز در آن وجود دارد و از همین جهت بیشترین گونه ی جانوری را داراست. از آنجا که گیاهان به فتوسنتز نیاز دارند، زندگی در پایین تر از این ژرفا باید به یک منبع دیگر وابسته باشد.در بخش بی نور این منبع می تواند ریزش آبزیان یا مجراهای گرمایی درون آب باشد. قسمت لجه ای بخش نورگیر را برلجه می گویند.قسمت لجه ای بخش نورگیر خود می تواند به زیر لایه هایی بر حسب دما تقسیم گردد. میان لجه قسمت بالایی را تشکیل می دهد. مرز پایینی آن را دما شیب °۱۲ تشکیل می دهد که در مناطق گرمسیری حدودا در ژرفای ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ متری است. ناحیه ی بعدی ژرف لجه است که در محدوده دمایی ۱۰ تا ۴ درجه سانتیگراد قرار گرفته و معمولا ۱۰۰۰ تا۴۰۰۰ متری را شامل می شود. بالای صفحه ی مغاک، لایه ی مغاک قرار گرفته که مرز پایینی آن در ژرفای ۶۰۰۰ متری قرار گرفته است. آخرین لایه زیر مغاک است که گودال های بستر اقیانوس را شامل می شود. این لایه در ژرفای ۶۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ متری قرار گرفته است. به موازات بخش بی نور لجه، بخش بی نور دریابن نیز قرار داردکه از سه ناحیه عمیق بستر دریا تشکیل شده است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: